Zein da Ekintzailetzaren Egoera?

GEM txostena aztertu dugu

GEM proiektua herrialdeen artean dagoen ekintzailetzari buruzko ikerketa ikerketa handiena eta luzeena da. Txostenak dozenaka herrialdetako datuak biltzen ditu urtero, herritarren jarduera ekintzailearen mailak modu harmonizatuan neurtzeko, bai eta pertsona ekintzaileek eta beren negozio berriek lan egiten duten inguruneko baldintzak ere.

Nola neurtzen da jarduera ekintzailea?

Jarduera ekintzailea jaiotzen den negozio baten egitate hutsetik harago neurtzeko, prozesu gisa ulertu behar da. Horregatik, txostenak honako hauek hartzen ditu kontuan:

• Ekintzaile potentzialak
• Ekintzaile jaioberriak (hiru hilabete baino gehiagoko soldatarik ez dira ordaindu).
• Ekintzaile berriak (3 hilabete baino gehiagoko soldatak ordaindu dituzte, 42 hilabete baino gutxiagokoak).
• TEA: ekintzaile jaioberriak + ekintzaile berriak
• Finkatutako enpresaburuak (42 hilabete baino gehiagoko soldatak ordaindu dira).
• Enpresa-jarduera utzi izanaren adierazlea (azken 12 hilabeteetan itxi edo utzi izana).

EAEko datuak

Datuei dagokienez, ikus daiteke jarduera ekintzailearen tasak gorakada bat izan duela 2022-2023. urtean. Izan ere, bizitzako lehen hilabeteak gainditzen dituzten proiektuak berreskuratu egin dira, eta horrek balio handia du proiektuak sendotzeko bidean garatzeko.

Gainera, gero eta joera handiagoa ikusten da ekintzaile potentzialaren datuan, eta azken urteetan nabarmen hazi dira datozen hiru urteetan ekiteko asmoa dutela dioten pertsonak.

EAEn ekiten duten pertsonen profila

• EAEko hasierako fasean dagoen biztanleria ekintzailearen batez besteko adina 43 urtekoa da 2022an. Finkapen fasean, batez beste, 51 urtekoa da.
• Goi-mailako eta graduondoko ikasketak dituzten biztanle ekintzaileen (potentzialen eta AEN) proportzioa handitu egin da. EAEko AEN% 62,6k unibertsitate-ikasketak ditu. Ekintzaile potentzialen kasuan, proportzio hori % 58,6koa da. Gainera, AENaren ia % 40k aurreratutzat jotzen du enpresa bat sortzearekin lotutako gai espezifikoetan duen prestakuntza-maila. Hala ere, ehuneko hori % 23,2ra jaisten da finantza-gaiei buruzko ezagutza-mailara mugatzen garenean.
• Ekintzaileen artean ez da alde nabarmenik ikusten gizonen eta emakumeen artean adinari eta ikasketa-mailari dagokienez.
• Beste lanik ez dagoelako bizimodua ateratzeko bidea hartu duten pertsonen ehunekoa % 69,2koa da. 2019an ehuneko hori % 32,2koa zen.
• Aitzitik, aberastasuna sortzea edo errenta oso altua sortzeko aukera izan zen ekintzaileen % 27,2ren arrazoietako bat, 2019an lortzen zuen % 67,7tik oso urrun.

Ekiteko erabakia azaltzen duten beste arrazoi batzuei dagokienez:

• «Munduan alde bat markatzea» egonkor mantentzen da, %36,3rekin.
• «Familia-tradizioarekin jarraitzeak» nabarmen areagotzen du bere pisua aurreko urteekiko, eta % 29ko portzentaje errekorra lortu du.

EAEn ekintzaileek sortutako negozioen ezaugarriak.

Jarduera ekonomikoak

• %62,4 zerbitzu tradizionalen inguruan biltzen dira. Kasu horretan, proportzionalki, askoz emakume gehiagok ekin diote zerbitzu tradizionalei (% 70,3k eta % 55,2k gizonetan).
• Sortutako lau negozioetatik ia bat (% 23,3) ezagutzan oinarritutako zerbitzu intentsiboak ematean oinarritzen da. Genero-ezberdintasunak oso handiak dira sektore horretan, eta gizonezkoen kopurua emakumezkoena baino ia bi aldiz handiagoa da. Arrakala hori handia da enpresa bateratuetan ere.
• Ekintzailetza proiektuen pisua handitu da industria sektorean, %7,7rekin. Emakumeen errepre­sentazio ona ikusten da, hasierako faseetan desagertzen den punturaino.

Aitzitik, genero-ezberdintasunak oso handiak dira ezagutzako zerbitzu intentsiboen sektorean, eta gizonezkoen kopurua ia bikoiztu egiten da emakumezkoena baino. Arrakala hori handia da enpresa bateratuetan ere.

• Lehen sektorean sortutako negozio-datuak mantendu egin dira (% 1,3). Kasu honetan, emakumea da gure nekazaritza eta abeltzaintzako ustiategien buru izatera pasatzen ari dena.

Prozesu ekintzailearen finantzaketa

• 15.000 euro izan da EAEko biztanle ekintzaileek beren bizitzako lehen 3,5 urteetan erabilitako diruaren batez bestekoa, aurreko urtearekin alderatuta datua mantenduz.
• Finantza-erakundeek paper garrantzitsua izaten jarraitzen dute EAEko prozesu ekintzailearen finantzaketan; izan ere, hiru proiektutik batek (% 31,1) funts horiek eskuratu ditu, eta finantza-beharren ia % 70 estali du horiekin.
• Oro har, finantzazio-iturri desberdinak erabili dituzten proiektuen proportzioa —aurrezki pertsonalak alde batera utzita— handiagoa izan da aurreko urteekin alderatuz gero.

Txostenaren ondorioak

Hala, EAEk erreferentziazko ekosistema ekintzaile gisa identifikatzen duen posizioari eusten dio, bai estatuan, bai nazioartean, inguruneari ekiteko baldintzak oro har murriztu direla ikusi den urte batean. Hala ere, Euskadi aukera-faktorea da oraindik ere, eta talentua eta ekintzailetza arrakastatsuak lurraldera erakartzeko aprobetxa liteke.

Alde horretatik, lurraldeko azpiegiturak eta sektore publikoak bultzatutako ekintzailetza programen kalitatea euskal ekintzailetza ekosistemaren indargune gero eta sendoagoak dira. Aldiz, lehen eta bigarren hezkuntza euskal testuinguru ekintzailearen faktorerik ahulena da, eta faktore hori errepikatu egin da azken urteotan.

Bestalde, ekiteko zailtasunaren pertzepzioa barneratu egin da, eta euskal herritarren %43k bakarrik uste du ekitea aukera profesional ona dela. Porrot egiteko beldurra galga da herritarren %60rentzat, eta soilik %40k uste dute ekiteko gaitasunak eta trebetasunak dituztela.

Espainiarekin batera ekiteko oztopo gisa porrotaren beldur, EAE da herrialde multzoko liderra. Halaber, ekiteko aukeren pertzepzio baxuko egoerarekin batera, rankingeko liderra da.

Azken finean, gero eta adituagoa den ekosistema ekintzailearen diagnostiko baten aurrean gaude, hobekuntzak dituena jarduera ekintzailean, ekintzailetzaren kalitatean, enpleguan zein berrikuntzan, genero-arrakala pixkanaka murriztuz, maila digital garrantzitsua, kanpo-finantzaketa lortzeko aukera hobea eta jasangarritasunarekiko konpromisoa.

Eta, bestetik, herritarrek ekintzailetzari buruz dituzten pertzepzioen narriadura orokorra dugu aurrean, eta Euskadin ekitea erabakitzen duten pertsonen pixkanakako zahartzea. Euskal ekosistema ekintzailearen lana emaitzak ematen ari da, baina ez du lortzen ekintzailetza aukera profesional irisgarri gisa zabaltzea.

Egoera honen aurrean, ASLEtik gure egunerokotasunean lan egiten jarraitzen dugu talde ekintzailetza sustatzeko Ekilan (Ekintzailetza Landuz) programaren barruan CEPESek (Gizarte Ekonomiaren Espainiako Enpresa Konfederazioa) eta Europar Batasunak sustatu eta finantzatuta. Bertan, gizarte ekonomiako enpresen sorrera bultzatu nahi dugu, kasu honetan, Lan Sozietateak, egoera ezberdinetara egokitzeko gaitasun handiagoa duten erakundeak baitira.

Agian zuri ere interesatuko zaizu…